Rehnuma - Her Hocaya ve Aileye Lazım Sıbyan Eğitim Rehberi
Talim ve Terbiye Serisi

• Yayın Tarihi 2015-04-25
• ISBN 6055206147
• Baskı Sayısı 1. Baskı
• Dil TÜRKÇE
• Sayfa Sayısı 459
• Cilt Tipi Karton Kapak
• Kağıt Cinsi Kitap Kağıdı
• Boyut 13.5 x 20.5 cm

MUKADDİME

Yüce Rabbimize namütenâhi hamdü senalar, Fahri Kâinat Efendimize ve dahi âline salatü selamlar olsun ki sevgili mürşidimiz ve sultanımızın kıymetli irşatlanyla maarifi ibtida- iyye, hifzul’l Kur’an ve ulûmu arabiyye alanında pek çok çalış-malar ve hizmetler yapıldı.

Yine bir Yavuz Selim sohbetlerinde büyük dedemizin ru-hunu şad edecek bir tavsiyesiyle Sıbyan medreseleri hizmetleri başlamış oldu. Osmanlı atamız bu eğitime ziyade önem verirdi. Sıbyan mektebi, OsmanlIlarda geleneksel ilköğretim kurumu; Dâru’t-ta’lim, Dâru’l-’ilim, Muallimhâne, Mekteb, Mektephâne, Mahalle Mektebi, Taş Mektep, Mekteb-i İbtidaiyye ve Sıbyan Mektebi adlanyla bilinirdi. Bu mekteplerin hocasına Muallim, yardımcısına Kalfa, öğrencilerine de Talebe, Sûhte, Tilmiz, Puser ve Şâkird adı verilmekteydi. Sıbyan mektepleri Osmanlı kent ve kasabalannda en yaygın eğitim-öğretim kurumlanydı ve daha çok bir caminin ya da hayır kuruntunun yanında açılırdı. Mahal-le temelinde kurulduğu için mahalle mektebi de denen bu okul-lara başlama yaşı, ebeveyn ile hocanın karanna göreydi. 4 ya-şında veya 10 yaşında da başlanabilir, bed-i besmele cemiyeti ya da âmin alayı ile mektebe getirilen çocuğa ilkin besmele öğretilirdi. Sonraki günlerde ise bireysel metotlarla, Elif-ba cü-zünden Arap harfleri harekelendirilerek ezberlettirilir, Kur’an'ın Amme ve Tebareke cüzlerinin okutulması ile çalışmalar sürer-di. Görülen başlıca dersler Elif-ba, Kur’an, ilmihal ve hesaptı.

Ahlak eğitimi Müslüman örf ve adetlerinin çocuklara yer-leştirilmesi ve benimsetilmesi şeklinde verilirdi. Okulu başany- la bitirmiş sayılmak için, Kur’an'ı en az bir kez hatmetmek ko- şulurdu. İstanbul’daki sıbyan mekteplerinin başlıcalan, büyük külliyelerin birer ünitesi olduğundan olanaklan fazla, hocala- n da seçkin olurdu. Bu nedenle de herkes, okuma çağma ge-len çocuğunu bu tür sıbyan mekteplerine vermeyi arzu ederdi.

Karma okullarda kızlar ayn erkekler ayn gruplar halinde yerde ve evlerinden getirdikleri minderlerde otururlar, önlerin-de de rahleler bulunurdu. Hoca ise başköşede yüksekçe bir se-dirde oturur ve böylece eğitim verirdi. Şimdilerde ise zaman za-man İslam ile çatışma içerisinde olan güçlerin engellemeleriyle karşı karşıya kalmış olan bu çalışmalar gün geçtikçe daha iyi-ye doğru ilerlemekte olup, bu ilerlemeye önemli katkı sağlaya-cağına inandığımız bu eseri sizlere sunmaktan gurur duyuyor ve özellikle eğitimci kardeşlerimize tavsiye ediyoruz.

Hazırlanan bu eserle takdir ve teveccühlerinizi hak etmek dileğiyle hizmetlerimizin Yüce Rabbimizin nzasına liyakat üze-re devamını niyaz ederiz.

Son davamız alemlerin Rabbine hamdü senadır.

İsmail Hakkı YELKENCİ

İÇİNDEKİLER

MUKADDİME 21 GİRİŞ 23

ÇOCUK EĞİTİMİ MESULİYETİ 23

ÇOCUK TERBİYESİNDEN (EĞİTİMİNDEN) NEDEN MESULÜZ? 24

KİTAPLA İLGİLİ 27 ÇOCUK DÜNYASI 29

ÇOCUK DÜNYASI VE GELİŞİMİ 29

ÇOCUK DÜNYASININ ANAHTAR KAVRAMLARI 29

Oyun 30

Hareket 30

Merak 31

Hayal 32

Şefkat ve Sevgi 32

ÇOCUĞUN GELİŞİMSEL ÖZELLİKLERİ 33

Sosyal Gelişim 33

Zihinsel Gelişim 34

Duygusal Gelişim 34

TALİM VE TERBİYE 37

KAÇ YAŞINDA VE NİÇİN TALİM VE TERBİYEYE (eğitim-öğretime) BAŞLAMALIYIZ? 37

İnsan Yedisinde Ne İse Yetmişinde de Odur 39

Çocuk Yetiştirmek Sadece Resmi Bir Sorumluluk Değil Manevi Bir Sorumluluktur 43

Hangi Yaşta Neler Verilebilir 45

İki Yaş Öncesi 45

İki Yaş 46

Üç Yaş 47

Dört Yaş 48

Beş Yaş 49

Altı Yaş 49

Yedi Yaş 50

On Yaş 52

On Yaş Sonrası 53

Eğitimin Birinci ve En Önemli Şekli Görerek Öğrenmektir 53

Çocuklara Dini ve İbadeti Sevdirme ve Bunlan Özendirme 54

Dua ve Şükür Eğitimi 55

Ahlak Eğitimi 55

Her Yaşta Çocuğa Din Eğitimi Verilebilir 56

Küçük Yaşlarda İyi Terbiye Edilemezse 57

Çocuklann Soruları 61

Çocuklara Öğretilmesi Gerekenler 61

Amerika’da Bile Din Eğitimi Anaokulunda Başlıyor 62

Müfredatta Dua Etmek de Var 63

Ailelerle İşbirliği Yapılıyor 63

NASIL BİR TALİM VE TERBİYE? 64

Konuşarak öğretmek 64

Şiir 65

Masal ve Hikaye 70

Biyografiler, Hatıralar ve Tarihi Olaylar 71

Ayet, Hadis ve Dua 73

Soru-Cevap 74

Kısaca Din Öğretimi Teknikleri 76

EĞİTİM YÖNTEMLERİ VE TAVSİYELER 79

EĞİTİMİ DESTEKLEYİCİ TAVSİYELER 79

Oynayarak ve Eğlendirerek Öğretmek 79

Yoğurma Maddeleriyle Çalışma 80

Boyama Çalışmalan 80

Kağıt İşleri 81

Artık Malzeme ile Çalışma 81

Evcilik Köşesi 81

Blok Köşesi 82

Oyun Etkinlikleri 82

Sözü Görüntü ile Güçlendirerek Öğretmek 82

Somutlaştırarak Öğretmek 84

Model Olma ve Taklit Yolu ile Öğretmek 84

EĞİTİMDEKİ HATALAR 85

Tehdide Dayalı Öğretim 85

Duyguları Örseleyerek Öğretim 86

Ödülle Öğretim 86

Ceza ile Öğretim 87

EĞİTİM Mİ SEVGİ Mİ? 89

Hedef Çocuğun Sevmesi Olmalıdır 90

EĞİTİMDE AİLEYLE BÜTÜN OLMA 90

Çocuk Açısından 91

Aile Açısından 91

Öğretmen Açısından 92

Aile Katılımının Gerçekleştirilmesinde İzlenecek Yollar 92

OKUL EV ZITLIĞI 93

TERBİYECİNİN (ANA-BABA VE HOCA) VASIFLARI 95

Anlattıklannı Yaşayan 95

Şefkat Eden ve Seven 95

Sevgi ve Şefkati Bize Öğreten Bazı Hadisler 96

Oynayan 99

Affeden 100

Birebir İlgi Gösteren 101

1. Yemede-İçmede Sünnete Uymayı Öğretmek 337
2. Çocuklann Uyması Gereken Yemek Adabı 338
3. Uyku Adabına Riayet Etmeyi Öğretmek 339
4. Hastalığının Tedavisinde ve Sağlıklı Yaşamla İlgili Nebevi Usulleri Öğretmek 340

MEKAN, MATARYAL VE PLAN PROGRAM 345

EĞİTİM VE ÖĞRETİM MEKANI 345

Okul Öncesi Eğitim Yapılarında Kullanıcı Gereksinimleri 346

Okulöncesi Eğitim Yapıları 348

Genel Planlama Özellikleri 348

Bir Anaokulunun Planlanmasında Gerekli Mekanlar 349

Okulöncesi Eğitim Yapılannda Mekanlann İşlevsel Özellikleri 350

1- İdari Bölümler 350

2- Gözlem Odası 351

3- Uyku Odalan 351

4- Oyun Odalan 351

5- Sağlık Odası 352

6- Derslikler (Grup Odalan) 352

7- Açık Hava Oyun Mekanlan 352

8- Yemek Odası ve Mutfak 353

9- WC ve Lavabolar 353 Sonuç 354

OKULÖNCESİ EĞİTİMDE MATERYAL 355

Materyallerin Önemi 356

OKULÖNCESİ EĞİTİMDE TEKNOLOJİ 357

OKULÖNCESİ EĞİTİMİ PLAN, PROGRAM VE FORMLAR 358

Okulöncesi Eğitim Programı 358

Tam Günlük, Yanm Günlük, Aylık ve Yıllık Planlar Oluşturabilirsiniz. 360

Yıllık Plan 360

Günlük Plan 360

MÜSLİM ÇOCUK SIBYAN MEKTEBİ TAM GÜN ZAMAN PLAN / ÇİZELGESİ 361

MÜSLİM ÇOCUK SIBYAN MEKTEBİ YILLIK PLAN / ÇİZELGESİ 364

ÇOCUK VE AİLE TANIMA FORMU 369

AİLE KATILIMI TERCİH FORMU 374

DAVRANIŞ DEĞERLENDİRME FORMU 375

EĞİTSEL DEĞERLENDİRME FORMU 378

ÇEŞİTLİ GÖZLEM ÇİZELGELERİ 380

YÖN / MEKANDA KONUM 381

ÖĞRETMEN ÖZ DEĞERLENDİRME FORMU 382

SÖZLEŞME ÖRNEĞİ 384

DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI KUR’AN KURSLARI ÖĞRETİM PROGRAMI (04-06 YAŞ) 387

OSMANLI SIBYAN MEKTEPLERİNDE OKUTULAN DERSLER VE ÖĞRETİM PROGRAMI 390

Okutulan Dersler 390

Öğretim Programı 392

BİR DERSİN İŞLENİŞ AŞAMALARI 395

1. Giriş 395
2. Gelişme 396
3. Sonuç ve Değerlendirme 397

10- Giriş Bölümü 398

11- Gelişme Bölümü 398

12- Sonuç Bölümü 400

13- Değerlendirme 401

14- MERASİMLER VE OYUNLAR 403

MERASİMLER 403

Eğitici Merasim Nedir? 403

Osmanlı Eğitim Geleneğinde Eğitici merasimler 403

ve Acirc;min Alaylan (Bed’i Besmele Cemiyetleri) 404

Hatim Merasimi 408

Hafızlık Merasimi 409

Ketebe Merasimi 412

Mektep Seyirleri (Gezileri) 415

Günümüzde Hafızlığa Başlama Merasimi 421

DİNİ BİLGİ ÖĞRETİMDE EĞİTSEL OYUNLAR 423

Oyun 423

Oynayan İnsan 423

Çocuklann Fiziksel, Psiko-Motor, Zihinsel, Dil, Duygusal ve Sosyal Gelişimine Oyunun Etkisi 425

Öğrenme-Öğretme Süreci 428

Öğretimde Eğitsel Oyun 429

Sonuç 433

DİNİ BİLGİ ÖĞRETİMDE BİR ETKİNLİK; OYUNLAŞTIRMA 434

İki İnatçı Keçi Hikayesi 437

Tekerleme 439

BİR ARAŞTIRMA 440

DEV ve Acirc;NÎ HAZRETLERİNDEN ÖĞÜTLER 445

BİBLİYOGRAFYA 451