Beşyüz Hadisi Şerif - Hikmet Goncaları-1485

Osmanlı Devleti’nin son döneminin büyük ilim ve fikir adamlarından, birçok talebe yetiştirmiş ve kıymetli eserler telif etmiş olan Ömer Nasuhi Bil-men Hocaefendi’nin Hikmet Goncaları adlı bu eserinin sadeleştirilerek oku-yucunun bilgilerine sunulması Rabbimiz’in büyük bir lutfu olsa gerektir.

Üniversite hocalığı, müftülük ve Diyanet İşleri Başkanlığı da yapan merhum Ömer Nasuhi Bilmen eserlerinde çok zengin bir dil kullanmıştır. Bu kitapta da Arapça, Farsça ve Osmanlıca terkipler çokça yer almıştır. Bu durum, eserin telif edildiği zaman diliminde (1960’larda) normal ve anlaşılır olmakla beraber günümüz okuyucuları için ciddi bir anlama zor-luğunu da beraberinde getirmektedir. Dolayısıyla Ömer Nasuhi Bilmenin bu değerli eserindeki hadis-i şeriflerin meallerinin, etkileyici açıklamala-rının ve merhumun fikir dünyasının daha iyi anlaşılmasına vesile olması temennisiyle, eseri sadeleştirmeye çalıştık. Asıl olan bir eseri orijinaliyle okuyabilmektir. Ancak orijinalinden okuma imkânı olmayanlar için bu tür çalışmaların gerekliliği de başka bir gerçektir.

Sadeleştirme esnasında müellifin üslubuna mümkün olduğunca bağlı kaldık. Bazı tamlamaları ve kelimeleri, akıcılığın ve zengin içeriğin korunma-sı için olduğu gibi bıraktık ve dipnotlarda açıklama getirdik. Dil açısından ne çok ağır ne de çok yalın, ikisinin arası bir üslup takip etmeye çalıştık.

Çalışmamızda mümkün olduğu kadarıyla müellifin kastettiği mana ve muhtevaya sadık kalmaya özen gösterdik. Bu çalışmanın belki de en dikkat edilmesi gereken kısmı burasıydı. Ancak farkında olmadan veya beşer yönüyle hatamız söz konusu olmuşsa okuyucularımızın bu konuda bizi bilgilendirmele-rini istirham ediyoruz. Bu çalışmadaki niyetimiz ilmin yayılmasına ve ümmet-i Muhammed’in şuurlanmasına bir damla da olsa katkımızın olmasıdır.

Çalışmanın önemli meselelerinden biri de hadislerin meallerinin ki-tapta geçtiği şekliyle aynen mi aktarılacağı yoksa Arapça’dan yeniden mi tercüme edileceği meselesiydi. Bu sorunu, ilmen daha uygun gördüğümüz, müellifin tercümesini tashih etmek suretiyle gidermeye çalıştık.

Hadis-i şeriflerin lafızlarından sonra, kaynaklarının rumuzlarla zikre-dilmesi tahriç esnasında bize oldukça kolaylık sağladı. Kitaptaki rivayet-lerinin çoğu İmam Süyûtî’nin el-Câmius-Sagîr ve İmam Münâvî’nin el- Künûzü’l-Hakâik adlı eserlerinden iktibas edilmiş olup diğer meşhur hadis kaynaklarından da fazlaca istifade edilmiştir. Belirtilen kaynaklarda yaptı-ğımız taramalarda bulunamayan rivayetleri dipnotlarda belirttik.

Burada şu hususu da hatırlatmak istiyoruz. Kitapta yer alan hadis-i şerif-lerin çoğunun uzunluğu bir satırı geçmemektedir. Bu sebeple okurlarımız her gün bir hadis-i şerifi ezberlemeye çalışsa bir sene sonunda 300’den fazla hadis-i şerifi hıfzetmiş olacaklardır. Ezberlediğimiz bu rivayetleri bir de hayatımıza yan-sıtabilirsek ne büyük kazançlar elde edeceğimizi bir düşünelim. Bu rivayederi okurken ve üzerinde düşünürken sevgi ve muhabbede dolup âdeta Resûlullah Efendimizin yanında imiş gibi bir hisse kapılanlarımız da olacaktır.

Ayrıca kitabı okurken geçmişte olduğu gibi günümüzde de karşılaş-tığımız dinî ve ahlâkî problemlerimize, Osmanlı’nın son dönemine ve Cumhuriyet’in kuruluşuna tanık olmuş, şeyhülislâmlık makamının karşı-lığı olan Diyanet İşleri Başkanlığı makamında bulunmuş bir âlimin bakış açısını ve çözüm önerilerini de görme imkânı bulacağız.

Öncelikle müellifimiz merhum Ömer Nasuhi Bilmenin, gelmiş geçmiş bü-tün âlimlerimizin, Allah dosdarının ve müminlerin ruhları şâd olsun, mekânları cennet olsun. Ayrıca bu çalışmanın hazırlanması sırasında kaynak temininde yardımlarını esirgemeyen değerli hocalarıma ve dostlarıma, büyük bir özveride bulunarak bana yardımcı olan eşime teşekkürü bir borç biliyorum.

Bilal AKSOY Sakarya

MÜELLİFİN ÖNSÖZÜ

Hikmet Goncaları ismini vermiş olduğumuz bu eserde, 500 hadis-i şerif yer almaktadır.

Bilindiği gibi Resûl-i Ekrem Efendimizin (s.a.v) mübarek sözlerine "kavli sünnet"; zatına has kılınanların dışındaki diğer fiil ve davranışla-rına "fiilî sünnet" ve görmüş olduğu halde menetmeyip de sükût buyur-duğu haber ve rivayetlerden her birine de "takriri sünnet" denilmekte-dir. "Sünnet" isminin çoğulu ise "sünen"dir.

Kavli sünnet’e "hadis-i şerif" ismi verilir ki çoğulu "ehâdîs-i şerîfe"dir. Bununla birlikte diğer nebevi sünnetlere de tağlib sanatı¹ gereği ehâdîs-i şerife denilmektedir.

İslâmiyet’in Kur’ân-ı Kerîm’den sonraki en büyük esaslarından biri de hadis-i şeriflerdir. İtikad, ahlâk, toplum hayatı ve diğer muâmelât ile ilgili yüzbinlerce hadis-i şerif vardır. İslâm âlimleri bu hususta fevkalâde bir gayret göstermiş, doğu ve batıya yayılmış olan mübarek hadisleri ta-savvurların ötesinde bir itina ile toplamış, bunlardan da en muteber hadis kitaplarını vücuda getirmişlerdir. Hatta bir hadis-i şerifin nasıl ve kimler tarafından nakledildiğini anlamak için şehir şehir seyahat eden, birçok ilim ve irfan sahipleriyle görüşüp hakikati tesbite çalışan nice müslüman âlimler ve muhaddisler yetişmiş, İslâm tarihine şeref katmışlardır.

Bu fazilet sahibi âlimlerimiz sayesindedir ki, İslâm âleminde hadis ilmi fevkalâde bir rağbet görmüş, hafızalarını binlerce ehâdîs-i şerife ile süsleyen birçok muhterem muhaddis yetişmiştir.

İşte biz de bu mübarek âlimlerin meydana getirmiş oldukları mute-ber hadis kitaplarından istifade ederek bir gonca-i hikmet, bir kevkebe-i fazilet ve marifet (bilgi ve fazilet yıldızı) olan bu 500 hadis-i şerifi iktibas etmiş bulunmaktayız.

Burada birinci kaynağımız Sahîk-i Buhârî, Sahîh-i Müslim ile Ebû Davud’un Süneni ve diğerleridir. Ayrıca bu mübarek hadislerin önem-li bir kısmı İmam Süyûtî’nin el-Câmiu’s-Sagîr ve İmam Münâvî’nin el- Künûzul-Hakâik adlı hadis kitaplarında da yer almaktadır. Dileyen bu meşhur muhaddislerin hadis kitaplarına müracaat edebilir.

İktibas ettiğimiz bu 500 hadis-i şerif, bizim itikadımız, ibadetle-rimiz, ahlâkî ve toplumsal yaşantımız ve ruhumuzun yücelmesi için mükemmel birer rehberdir. Bunlardan her biri birer hikmet ve haki-kat goncasıdır ki, açıldıkça eşsiz manzarasıyla, ruhanî letâfetiyle bütün ufukları aydınlatır ve tezyin eder.

Bizim âciz kalemimiz, bu yüksek hadislerin ihtiva ettiği hakikatleri layıkıyla keşfetmeye ve açıklamaya müsait değildir. Biz ancak bu müba-rek hadislerin mealleri ve bunlardan ilham alarak bir kısım açıklama ve mütalaaları burada kayıt altına aldık.

Bununla beraber her hadis-i şerifin başlıca kaynaklarına işaret olun-muştur. Bazı kaynaklar açıkça, bazıları da birkaç harf ile gösterilmiştir.

Bu muazzam hadislerin açıklanması vesilesiyle zihinlerdeki bazı meselelerin gerçek mahiyeti ve dinî hikmetleri hakkında bazı düşünce-ler ortaya konmuş ve yanlış düşüncelerin mahsulü olan İslâmiyet’e ters birtakım yazıların tashihi cihetine gidilmiştir.

Ömer Nasuhi BİLMEN

İÇİNDEKİLER

SADELEŞTİRENİN ÖNSÖZÜ 5

MÜELLİFİN ÖNSÖZÜ 7

Kur’an’a ve Duaya Sarılan

Yolunu Şaşırmaz 11

Ne Mutlu Nefsinin

İsteklerini Dizginleyene! 12

Selâmlaşmak da Duadır 13

Geçimi Güzel Kadın Bereket Sebebidir ...14

Tıraşın Edepleri 14

Münafıkların Sözlerine Dikkat Etmeli 15

Seherlerdeki Rüyalara İtibar Etmeli 16

İlmin Değerini Korumalıyız 17

Allah Teâlâ, Adaletli Olmayı İstiyor 17

Münafıkların Üç Özelliği 19

Aileler Dağılmasın 19

Korku Akıllı İnsan İşidir 20

Abdest Alırken Dikkat! 21

Her Fetva Bir Sorumluluktur 21

Hakk’a Bırak Her İşini 24

En Güzel Ameller 24

Az Ama Devamlı Amel 25

Diğerkâmlık Erdemdir 25

Müslüman Temiz ve Tertipli Olmalıdır ..26

Sevgi ve Nefretin Başlangıcı 27

En Büyük Belalara Uğrayanlar 28

Her Sahabi Bir Yıldızdır 28

Selâmlaşmak Sevgiyi Artırır 29

Namazlar Vaktinde Kılınmalı 30

Cuma Günü Mübarek Gündür 32

Üç Hayırlı Dinar 33

Az Olsun Candan Olsun 34

Muharrem Orucu ve Teheccüde Dikkat!..35

Yüzünden Kur’an Okumanın Fazileti 35

Ahlâkı Güzel Olan Yükselir 37

Dilini Tut Kurtul 37

Cennet Hâzinesinden Bir Söz 38

Üstünlük Takva İledir 38

Hastalık Bir Hediyedir 40

Güven Rızkı Çeker 41

Cennetin Kapısını İlk Kim Çalacak? 41

Peygamberlerin Komutanı 43

Peygamberlerin Tesbihatı 46

Nefsinin de Hakkı Var 46

Cennet, Eşin Rızasındadır 47

Salih Amel Günahı Örter 47

Saygı Bekleyen Adaletli Olsun 49

Cimrilik Helâk Sebebidir 49

Beddua, Ateş Kıvılcımı Gibidir 50

Feraset Bir Nurdur 51

Cemaat Halinde Olmalı 51

Kötülüğün Anahtarı 52

Helâk Edici Yedi Şey 53

İhsan Sırrıyla Yaşamalı 57

Boş Laflardan Sakınalım 58

Baba Dostları Şeref Vesilesidir 59

Hüküm Verirken Dikkat! 59

İkram Et, Gönülleri Fethet! 61

Beytullah’a Karşı Edeplerden Biri 61

Allah Bir Kulunu Severse 62

Zekât Malı Temizler 62

Önce Düşün Sonra Yap 63

İkisi de Ateştedir 63

İmam, Cemaatin Durumunu Gözetmeli ..64

İşlenen Günahlar İfşa Edilmemeli 64

Zalime Dur Diyen Olmazsa 66

Günah İşlemeye Devam Edenlerin Hali ..66

Yolculukta Dikkat Edilecek Hususlar 67

Neye Sevinip Neye Üzülelim? 68

Bir Şeyi Kesin Olarak Bilmediğimizde

Susmalıyız 69

Kızınca Ne Yapmalı? 69

Amel Defteri Kapanmayanlar 70

İşler Ehline Verilmeli 70

Merhamet Edersen Merhamet Ederler 71

İslâm Hep Yükselecektir 71

Yolları Temiz Tutalım 73

Allah, İnsaflı Tüccarla Beraberdir 73

Beş Şeyi Ganimet Bil 74

Kadir Gecesi Hangi Gecededir? 76

İmtihanlara Sabretmek 78

Vesvese Deyip Geçmemeli 79

Cennet ve Cehennem Ehli 79

Peygamberimiz’e Verilen İki Hazine 82

Her Şeyi Yaratan O’dur! 83

Yaratılmışlara Saygı 86

Azap Nasıl İner? 88

Allah Katında Makbul Amel 90

Allah Kalplere Bakaca 91

Kalemin Yazmadığı Üç Şey 93

Nimetin İzharı 94

Kadınlara Karşı Hayırlı Olmak 94

Ne Mutlu Gariplere! 93

Bereket, Yemeğin Ortasındadır 97

Din Nedir? 97

Günahları Döken Bakışma 99

Fakirlik de Zenginlik de O’ndan 100

Rahmet Meleklerinin Girmediği Evler... 101

Allah Teâlâ’nın Dilediği Olur 102

Müezzinliğin Değeri 103

Dil ve Kılıçla Cihad 104

Ahde Vefa İmandandır 106

İnsanların Kaçtığı Kimse 107

Deniz Şehidleri Daha Yüksektedir 108

Namaz Uzun, Hutbe Kısa Olmalı 109

Duaların Kabul Olduğu Vakit 110

Ameller Niyetlere Göredir 111

Güzel Ahlâk Başta Taçtır 114

Dinde İhtilaf Helâk Sebebidir 115

Haddi Aşmak Helâke Götürür 117

Yalan, İmana Terstir 118

Gereksiz Şaka Şerefi Kaybettirir 119

Hevâya Uymak Felakettir 119

İman Esasları 121

Ölçüsüz Övgü Zararlıdır 130

Duayı İnanarak Yapmalıyız 131

Ölenin Ardından Güzel Konuşmak 131

Yüzleri Güzeller 133

Peygamber Efendimiz’in Bir Mucizesi... 134

Diş Temizliği Çok Önemlidir 134

İman Elbise Gibi Değiştirilecek 135

Salavat Getirmek Cömertlerin

Hallerindendir ■. 135

Annelere İyiliğin Fazileti Büyüktür 136

Salih Rüya Mümine Müjdedir 136

Dilini Tutabilen Kazanır 137

İslâm’ın Beş Esası 137

Tövbe Eden Temizlenir 140

Cesur Tüccarın Rızkı Artar 141

Ne Mutlu Dürüst Tüccarlara! 141

Güvenilir Tüccar Cennettedir 142

En Çok Rızık Nerededir? 143

Evlenmek İsteyenlere Bir Peygamber

Tavsiyesi 144

Allah’ın Sevdikleri ve Sevmedikleri 146

Gayri Müslime de Hayır Yapılır 148

Hac İçin Acele Ediniz 148

Hikmetli Şiirler Güzeldir 149

Kötü Komşudan Sakınmalıdır 150

Bir Saat Tefekkür 150

O’nun Eserlerini Tefekkür 151

Evleniniz, Çoğalınız 152

Nasıl Bir Hanımla/Erkekle Evlenmeli....l52

Teenni Ne Zaman? 153

Düşmanlığın İlacı 155

Duaları Makbul Uç Çeşit İnsan 155

Üç Büyük Haslet 158

Duası Makbul Üç Kişi 158

Üç Saadet Vesilesi 159

Peygamberlerin Üç Ahlâkı 160

Cennetten Üç Bahçe 161

Üç Büyük Nasihat 161

Kur’an ve Sadaka 162

înkârcılarla Mücadele Emredilmiştir 163

Kelime-i Tevhid ile İman Tazelenir 163

Ayağının Altı Öpülesi Anneler 164

Haccın Mükâfatı Cennettir 165

Allah Teâlâ’ya İtaat En

Büyük Nimettir 165

Haram da Helâl de Bellidir 166

Şükür Nimeti Artırır 168

Utanmak Güzeldir 170

Utanmak îmandandır 171

Merhametsizler Helak Oldu 173

Hizmet Etmenin Sevabı Çoktur 173

Kocaya Hizmet Sadakadır 174

Avret Yerinizi Örtün 174

Hikmeti Alın 175

Kalp Sefasını istemeli 175

İki Büyük Haslet 176

Müminde Olmayan İki Haslet 176

Müslümanın Müslümandaki

Beş Hakkı 176

İbadet Sayılan Beş Şey 177

Ümmetin Hayırlıları ve Cahiller 178

Ailesine Hayırlı Olanlar 179

Zikrin Gizlisi Daha Hayırlıdır 181

Hayır Çok, İşleyen Yok 181

Kadınların Mescidi Evleridir 182

Savaş ve Atlar 182

Kur’an’ı Öğrenmek ve Öğretmek 182

Ömrün Hayırlısı Makbul 183

Cuma Gününün Fazileti 185

insan Neye Vesile Olduğuna Bakmalı ...186

Sadaka Tedavi Eder 187

Ezan ile Kâmet Arasında Dua Edelim....187

Din Kardeşlerimize Dua Edelim 188

Şüphe Veren Şeyi Terket 188

Sahabenin Büyüklüğü 189

Dünya, Kâfirin Cennetidir 190

Dünya Ahiretin Tarlasıdır 190

Fitneden Uzak Durunuz 193

Zikrin de Şükrü Var 193

Altın ve İpek Kadınlara Helâldir 194

Rüşvet Ateşe Götürür 194

Sınırda Nöbet, Bir Aylık

Nafile Oruçtan Hayırlıdır 197

Dilini Tutana Allah Merhamet Eder 197

Rızık İnsanın Peşindedir 198

Yumuşak Huyluluk Bahtiyarlıktır 199

Gönüller Rahat Ettirilmeli 199

Salih Rüyalar İlâhî Birer İlhamdır 200

Ziyaretin Faziletlisi Aralıklı Olanıdır 201

Zekât Günahları Temizler 201

Zina, Fakirliği Davet Eder 203

Kabristanları Ziyaret Edin 204

Güzel Sese Kur’an Yakışır 206