Üyelik İşlemleri
Sepetim
MÜTERCİMİN TAKDİMİ
Şüphesiz hamd yalnız Allah’a. O’na hamd eder, O’ndan yardım ve mağfiret dileriz. Nefslerimizin şerlerinden, amellerimizin kötülüklerinden Allah’a sığınırız. Allah’ın hidayet verdiğini kimse saptıramaz. O’nun saptırdığını da kimse doğru yola iletemez. Şehadet ederim ki, Allah’tan başka hiçbir ilâh yoktur. O, bir ve tektir, O’nun ortağı yoktur. Yine şehadet ederim ki, Muhammed Allah’ın kulu ve Resûlü’dür.
"Ey iman edenler! Allah’tan nasıl korkmak gerekirse öyle korkun ve siz ancak Müslümanlar olarak ölünüz." (Ali İmran; 3/103)
"Ey insanlar! Sizi tek bir candan yaratan ve ondan da eşini var eden, her ikisinden birçok erkek ve kadın türeten Rabbinizden korkun. Kendisi adına birbirinizden dileklerde bulunduğunuz Allah’tan ve akrabalık bağlarını kesmekten de sakının. Şüphesiz Allah üzerinizde tam bir gözetleyicidir." (Nisâ; 4/1)
"Ey iman edenler! Allah’tan korkun ve dosdoğru söz söyleyin. O da amellerinizi lehinize olmak üzere düzeltsin, günahlarınızı da mağfiret etsin. Kim Allah’a ve Resûlüne itaat ederse büyük bir kurtuluşla kurtulmuş olur." (Ahzâb; 33/70-71)
Bundan sonra, şüphesiz sözlerin en güzeli Allah’ın kelâm’ı, yolların en hayırlısı Muhammed Sallallahu aleyhi ve sellem’in yoludur. İşlerin en kötüsü sonradan çıkarılanlarıdır. Her sonradan çıkarılan şey bid’attir ve her bid’at sapıklıktır. Her sapıklıkta ateştedir.
Kimlerin sahabi olduklarının tespiti noktasında ilim ehli tarafından birçok çalışma yapılmıştır. Bunlar içerisinde en mühim olanı, ashabın isimlerini, terceme-i hâllerini ve rivayette tek kaldıkları hadisleri gösterebilmek için müstakil olarak telif edilen "Tabakat" eserleridir. Bu sahada ilk defa müstakil eser veren kişi ise Muhammed b. İsmail el-Buhârî’dir. Zamanla bu alanda geniş hacimli eserler vücut bulmuştur. Sonrakiler, öncekilerin eserlerini ikmal etmiştir. Muahhar muhaddislerden İbn Abdi’l-Berr’in, el-İs-tiab’mda 3500, İbn-ulEsir’in "Usdu 1-Ğabe"sinde 7554, İbn Hacer el-Askalanî’nin "el-İsabe"sinde ise 12279 sahabi mevcuttur. Ne var ki bu rakamlar ashabın tamamına nispetle oldukça azdır. Çünkü ashabın tamamı ile alâkalı 40 ila 120 bin arasında farklı rakamlar rivayet edilmektedir. Fakat Tabakat müelliflerinin gayretli çalışmalarıyla Allah Resûlü sallallahu aleyhi ve sellem’den tek bir tane de olsa hadis rivayet eden hiçbir sahabinin terceme-i hâli ihmal edilmemiştir.
Hadis alimleri binbir meşakkate göğüs gerip kimin sahabe olduğunu tespit ettiler ve eserlerinde gösterdiler. Öncelikli gayeleri ise, Reten el-Hindî gibi yalanda şöhret bulanların hezeyanlarını, sahabe kisvesi altında Allah Rasulü sallallahu aleyhi ve sellem’e isnat etmelerine mani olmaktı.
Bir kimsenin sahabe olduğu şu esaslardan biriyle tespit edilmiştir:
Tevatür Yolu: Yalan üzerine birleşmeleri adeten mümkün olmayan bir cemaatin kendilerinden önceki bir başka cemaatten yaptığı nakille kişinin sahabe olduğunu rivayet etmesidir. Bu, usuller içerisinde en kâmil olanıdır.
Istifâza Yolu: Kişinin sahabe olduğu tevatür derecesine ulaşmayan bir şöhretle bilinebilir.
Şehadet Yolu: "Şahs-ı vahidin tezkiyesi makbûldür" kaidesinden hareketle herhangi bir sahabi veya tâbiinin "falancanın Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem ile musahabesi vardır" demesi ile de kişinin sahabi olduğu tespit edilebilir. Mesela Ömer radıyallahu anh’ın hilafet devrinde Ebu Musa el-Eş’ari radıyallahu anh komutasındaki askerler içerisinde yer alan Hümeme b. Ebi Hüme- me ed-Devsi, Isfehan’da ishal hastalığından vefât etmişti. Ebu Musa el-Eş’ari, Hümeme hakkında;
"Vallahi Peygamber sallallahu aleyhi ve Humeme’nin şehit olacağını işitmiştim." dedi. Bu ifadeden Hümeme’nin radıyallahu anh’ın sahabi olduğu anlaşılmıştır.
İkrar Yolu: Kişinin adaletinin sübutu ve Allah Resûlü sallallahu aleyhi ve sellem ile aynı zamanda yaşama imkânının mevcudiyeti aşikâr olur, sonrada sahabi olduğu tarafından itiraf edilirse ikrarı kabul edilir. Yani bu durumdaki bir kişinin sahabi olduğuna hükmedilir. Buna örnek olarak Usame b. Umeyr Radıyallahu anh:
"Biz Huneyn günü Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem ile beraberken yağmura yakalandık." demiştir. İmam Buharî onun hakkında "Sahabidir" demiş ve hadislerini sünen sahipleri, Ahmed, Ebu Avane, İbn Huzeyme, İbn Hibban ve Hakim sahihlerinde rivayet etmişlerdir.
İkrarın kabûl edilebilmesi için kişinin en geç hicri 110 tarihinde vefât etmesi gerekir. Çünkü sahabe asrı hicri 110’da son bulmaktadır. Bu tarihin tespiti, vefâtmdan bir ay kadar önce Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in;
"İşte bu geceyi görüyorsunuz ya bundan sonra geçecek yüz senenin başında bu gün yeryüzünde olanlardan hiç kimse kalmayacaktır." hadisinden hareketle belirlenmiştir.
Sahabelerin hâl tercemeleri hakkında en fazla sahabe ismi zikreden eser şüphesiz Hafız İbn Hacer nin el-İsabe fi Temyizi’s-Sahabe adlı eseridir. Bu muhtasar çalışmamda el-İsa-be adlı eserde geçen sahabelerin en meşhurlarından ve kendilerinden en çok hadis rivayet edilen sahabelerden seçme yaptım. Bu konuda Hafız İbn Hibban’m Tarihüs-Sahabe, İbn Hazm’m Ceva-miu’s-Siyra gibi eserlerden faydalanarak, seçeceğim sahabelerin ismini tespit ettim. Sonra da tespit ettiğim bu isimlerin hâl tercemelerini, el-İsabe’den terceme ederek ekledim. Yer yer faydalı gördüğüm notlarla, İbn Kuteybe’nin el-Maarif adlı eserinde hâl tercemesi verilen sahabeleri de dipnot olarak ekledim. Çalışmamın giriş kısmında sahabenin tarifi ve dindeki yeri hususunda önemli açıklamalar ekledim.
Allah Azze ve Celle’den bu çalışmayı hayırlara vesile kılma-sını dilerim. Muvaffak kılacak olan Allah’tır.
Seyfullah Erdoğmuş
Mütercimin Takdimi 5
Sahabelerin Fazileti 8
Sahabenin Tarifi. ve bdquo; 17
Ümmetin Selefinin Sahabeler Arasında Geçen
Fitneler Hakkındaki Akidesi: 28
Ümmetin Selefinin Sahabeler Hakkındaki Akidesi: 30
Sahabelerden Birine Dil Uzatan Hakkında
İmamların Görüşleri: 39
Hafız İbn HacePin Mukaddimesi 51
Erkek Sahabeler
Ebu Bekir es-Sıddık Radıyallahu Anh 55
Ömer b. El-Hattab Radıyallahu Anh: 64
Osman b. Affan Radıyallahu Anh: 70
Ali b. Ebi Talib Radıyallahu Anh 81
Talha b. Ubeydullah Radıyallahu Anh 91
Zübeyr b. el-Awam Radıyallahu Anh: 96
Sa’d b. Ebi Vakkas Radıyallahu Anh: 102
Said b. Zeyd Radıyallahu Anh: 107
Abdurrahman b. Avf Radıyallahu Anh: 111
Ebu Ubeyde b. el-Cerrah Radıyallahu Anh: 115
Abbad b. Bişr Radıyallahu Anh: 120
Abbas b. Abdulmuttalib Radıyallahu Anh: 121
Abdullah b. Ebi Hadred Radıyallahu Anh: 124
Abdullah b. Huzafe Radıyallahu Anh: 126
Abdullah b. Hanzale Radıyallahu Anh 129
Abdullah b. Havale Radıyallahu Anh: 131
Abdullah b. Ravaha Radıyallahu Anh: 133
Abdullah b. ez-Zubeyr b. el-Awam Radıyallahu Anh: 136
Abdullah b. Selam Radıyallahu Anh: 141
Abdullah b. Abbas Radıyallahu Anhuma: 144
Abdullah b. Ömer Radıyallahu Anhuma: 150
Abdullah b. Amr b. el- ve Acirc;s Radıyallahu Anhuma: 154
Abdullah b. Mes’ud Radıyallahu Anh: 157
Addas Radıyallahu Anh: 161
Adiy b. Hatim Radıyallahu Anh: 163
Ammar b. Yasir Radıyallahu Anhuma: 167
Amr b. Umm Mektum el-Kuraşi Radıyallahu Anh: 171
Amr b. Sabit Radıyallahu Anh: 174
Amr b. el-Cemuh Radıyallahu anh: 176
Amr b. el-As Radıyallahu Anh: 178
Avf b. Malik b. Ebi Avf el-Eşcaî Radıyallahu Anh: 185
Asım b. Sabit Radıyallahu anh: 187
Bera b. Azib Radıyallahu Anh: 189
Beşir b. el-Hasasiye Radıyallahu Anh: 191
Bilal b. Rabah el-Habeşi Radıyallahu anh: 192
Burayde b. el-Husayb el-Eslemî Radıyallahu anh: 193
Cabir b. Abdillah Radıyallahu anhuma: 195
Cabir b. Semura Radıyallahu anhuma: 197
Ca’fer b. Ebi Talib Radıyallahu anh: 198
Cerîr b. Abdillah el-Becelî Radıyallahu anh: 201
Cubeyr b. Mut’im Radıyallahu anh: 204
Cundub b. Abdillah b. Süfyân Radıyallahu anh: 206
Dihye b. Halife Radıyallahu anh: 208
Ebû Bekre Nufey’ b. el-Haris Radıyallahu anh: 210
Ebû Berze Nadle b. Ubeyd el-Eslemî Radıyallahu anh: 212
Ebû Cuhayfe Vehb b. Abdillah Radıyallahu anh: 215
Ebû’d-Derdâ Uveymir Radıyallahu anh: 216
Ebû Eyyûb Halid b. Zeyd el-Ensârî Radıyallahu anh: 218
Ebû Humeyd es-Sa’îdî Radıyallahu anh: 221
Ebu Hureyre Radıyallahu anh: 222
Ebû Katâde b. Rib’î el-Ensarî Radıyallahu anh: 239
Ebu. Mersed el-Ganevi Radıyallahu Anh: 243
Ebû Mes’ûd Ukbe b. Amr el-Ensârî Radıyallahu anh: 245
Ebû Mûsâ el-Eş’arî (Abdullah b. Kays) Radıyallahu anh: 247
Ebû Rafi’ el-Kıbtî Radıyallahu anh: 251
Ebu. Rafi Radıyallahu anh: 253
Ebû Said el-Hudrî Radıyallahu anh: 255
Ebû Sa’Iebe el-Huşenî Radıyallahu anh: 258
Ebû. Talha Zeyd b. Sehl el-Ensârî Radıyallahu anh: 260
Seçkin Sahabeler
Ebû Umâme Sudey b. Açlan el-Bahilî Radıyallahu anh: 263
Ebû. Useyd Malik b. Rebîa es-Sa’îdî Radıyallahu anh: 265
Ebû Vakıd el-Leysî Radıyallahu anh: 266
Ebû Zer Cundeb b. Cunade el-Ğıfârî Radıyallahu anh: 268
Enes b. en-Nadr Radıyallahu Anh: 274
Enes b. Malik Radıyallahu Anh: 275
Enes b. Muaz Radıyallahu Anh: 279
Enes b. Malik el-Ka’bî Radıyallahu Anh: 280
Esad b. Zürare Radıyallahu Anh: 281
Esved b. Sürey’ Radıyallahu Anh: 283
Esved b. Esram el-Muharibî Radıyallahu Anh: 285
Esved b. Halef b. Abdiyegus el-Kuraşi Radıyallahu Anh: 287
Evs b. Şurahbil Radıyallahu Anh: 289
Evs b. es-Samit b. Kays Radıyallahu Anh: 290
Evs b. Havlî Radıyallahu Anh: 291
Evs b. el-Hadesan Radıyallahu Anh: 293
Evs b. Evs es-Sekafî Radıyallahu anh: 294
Fadale b. Ubeyd Radıyallahu anh: 296
Habbâb b. el-Eret Radıyallahu anh: 298
Hâlid b. el-Velîd Radıyallahu anh: 301
Hamza b. Abdilmuttalib Radıyallahu anh: 308
Hasen b. Ali Radıyallahu anhuma: 310
Huseyn b. Ali Radıyallahu anhuma: 317
Hakim b. Hizam Radıyallahu anh: 324
Huzeyfe b. el-Yemân el-Absî Radıyallahu anhuma: 327
Huzeyfe b. Esîd el-Gıfârî Radıyallahu anh: 329
Huzeyme b. Sabit Radıyallahu anh: 330
Irbad b. Sâriye Radıyallahu anh: 332
İmrân b. Husayn Radıyallahu anh: 333
Itban b. Mâlik Radıyallahu anh: 335
İyaz b. Himâr el-Mucaşi’î Radıyallahu anh: 336
Ka’b b. Mâlik Radıyallahu anh: 337
Ka’b b. Ücra Radıyallahu anh: 345
Ma’kil b. Yesar Radıyallahu anh: 347
Mâlik b. el-Huveyris el-Leysî Radıyallahu anh: 349
El-Mikdâm b. Ma’dikerb Radıyallahu anh: 351
Mikdâd b. el-Esved el-Kindî Radıyallahu anh: 353
Mu’âviye b. Ebî Süfyân Radıyallahu anhuma: 356
Mu’âviye b. Hayde Radıyallahu anh: 370
Mu’âz b. Cebel Radıyallahu anh: 372
Muğîre b. Şu’be Radıyallahu anh: 375
Muhammed b. Mesleme Radıyallahu anh: 379
Nu’mân b. Beşir Radıyallahu anhuma: 382
Nu’mân b. Amr b. Mukarrin Radıyallahu anh: 384
Osman b. Maz’un Radıyallahu anh: 385
Osman b. Ebi’l-As es-Sakafî Radıyallahu anh: 387
Rafi’b. Hadîc Radıyallahu anh: 389
Sehl b. Ebî Hasme Radıyallahu anh: 391
Sehl b. Huneyf Radıyallahu anh: 392
Sehl b. Sa’d Radıyallahu anh: 394
Sa’d b. Muaz Radıyallahu anh: 395
Sa’d b. Ubade Radıyallahu anh: 397
Sefine Radıyallahu anh: 400
Safvân b. Assâl Radıyallahu anh: 401
Selmân Ebu Abdillah el-Fârisî Radıyallahu anh: 402
Sevbân Radıyallahu anh: 405
Suheyb b. Sinan er-Rumi Radıyallahu anh: 406
Şeddâd b. Evs Radıyallahu anhuma: 410
Temim ed-Dârî Radıyallahu anh: 413
Ubâde b. es-Sâmıt Radıyallahu anh: 415
Ukkaşe b. Mihsan Radıyallahu anh: 418
Ukbe b. Amir el-Cuhenî Radıyallahu anh: 420
Usame b. Zeyd b. Harise Radıyallahu Anh: 422
Usame b. Şüreyk es-Sa’lebî Radıyallahu Anh: 423
Sahr b. Harb Ebu Sufyan Radıyallahu Anh: 424
Usame b. Ahderî et-Temimî eş-Şakrî Radıyallahu Anh: 430
Ubeyy b. Ka’b Radıyallahu Anh: 431
Ubeyy b. Malik el-Kuşeyrî Radıyallahu Anh: 434
Utbe b. Gazvan Radıyallahu Anh: 436
Useyd b. el-Hudayr Radıyallahu Anh: 437
Üneys b. Ebi Mersed el-Ensari Radıyallahu Anh: 439
Uneys el-Eslemî Radıyallahu Anh: 440
Uneys b. Katade b. Rebia Radıyallahu Anh: 442
Uneys b. Cunade Radıyallahu Anh: 443
Utbe b. Abd Radıyallahu anh: 444
Vâil b. Hucr Radıyallahu anh: 446
Vâsile b. el-Eska’ Radıyallahu anh: 447
Ya’la b. Mürre Radıyallahu anh: 449
Ya’la b.Ümeyye Radıyallahu anh: 450
Zeyd b. Erkâm el-Ensârî Radıyallahu anh: 452
Zeyd b. Sabit Radıyallahu anh: 454
Zeyd b. Hâlid Radıyallahu anh: 458
Hanım Sahabeler
ve Acirc;işe Radıyallahu anha: 459
Cüveyriyye Bintu’l-Haris Radıyallahu anha: 468
Esma bint Ebî Bekir Radıyallahu anhuma: 473
Esma bint Umeys Radıyallahu anha: 476
Esma bint Yezîd b. es-Seken Radıyallahu anha: 479
Fâtımatu’z-Zehra Radıyallahu anha: 481
Fâtıma bint Kays (Ebu Hubeyş) Radıyallahu anha: 490
Hadice bint Huveylid radıyallahu anha: 491
Hafsa Radıyallahu anha: 498
Havle bint Hekim Radıyallahu anha: 501
Meymûne bintu’l-Haris Radıyallahu anha: 503
Rubeyyi’ bint Mu’avviz Radıyallahu anhuma: 507
Safiyye Radıyallahu anha: 509
Şevde bint Zem’a Radıyallahu anha: 514
Subey’a bint El-Haris el-Eslemiyye Radıyallahu anha: 516
Şifâ bint Abdillah el-Adeviyye Radıyallahu anha: 518
Ümmü Atıyye Radıyallahu anha: 521
Ümmü’d-Derdâ Hayre bint Ebi Hadred Radıyallahu anha: 523
Ümmü Eymen Radıyallahu anha: 525
Ümmü’l-Fadl bint el-Hâris Radıyallahu anha: 530
Ümmü Habîbe bint Ebi Sufyan Radıyallahu anhuma: 532
Ümmü Hâni bint Ebî Tâlib Radıyallahu anha: 536
Ümmü Haram bint Milhan Radıyallahu anha: 538
Ümmü Humeyd es-Saidiyye Radıyallahu anha: 540
Ümmü Kays bint Mihsan el-Esediyye Radıyallahu anha: 542
Ümmü Seleme Radıyallahu anha: 544
Ümmü Süleym bint Milhan Radıyallahu anha: 549
Ümmü Umare Radıyallahu anha: 562
Zeyneb bint Cahş Radıyallahu anha: 565
Zeyneb bint Huzeyme Radıyallahu anha: 569
İçindekiler 571
