Üyelik İşlemleri
Sepetim
ÖNSÖZ
Söze, Allah Teâlâ’ya hamdü sena, Resûlüllah’a salatü selâm ile baş-larım.
Tercümesini sunduğumuz bu eser, IHYA-U ULUM - id - DIN’in bir zübdesidir. İslâm âleminde olduğu kadar, bütün dünyada da haklı bir şöhret yapmış olan Imam-ı Gazalî ve onun ünlü eseri İHYA, İslâm te-fekkür tarihinde müstesna bir yer işgal eder, imam-ı Gazâlî’nin hayatı-nı, muhterem kardeşimiz Dr. Ahmed Subhi Furat Bey dile getireceklerdir. Ben burada sadece ihyâ ve onun zübdesi üzerinde duracağım.
İsminden de anlaşılacağı veçhile ve laquo;IHYA-U ULUM-id-DIN ve raquo;, dinî ilim-lerin, ihyası yâni canlandırılması demektir. Gazalî bu eserinde 39 müs-takil konuyu incelemiş, insan hayatının maddî - manevî hemen hemen bütün cephelerine temas etmiştir. Bu konuları işlerken Gazalî’nin daya-nağı ve malzemesi dinî esaslar olmakla beraber, kullandığı vasıta akıl ile birlikte ve laquo;basîret ve raquo; (içgözlem) dir. Müellifin bu eserindeki hususiyeti, iş-lediği konuların esrarını, fayda ve zararlarını, sevab ve ikabını, incelik ve hikmetlerini araştırmasıdır. Zaman zaman hâdiseleri tasavvufî açıdan da değerlendirir. Bunun içindir ki, İslâm âlimlerinin ekseriyetine göre, va-az ve irşad konusunda ihyâdan daha güzel bir eser yazılmamıştır. Lâkin, Cemalüddin el-Kaasimî’nin de mukaddimesinde söz konusu ettiği üzere, Ihya’da yazılanları, bir seçme ve değerlendirmeye tâbi tutmadan olduğu gibi almanın pek faydalı olmayacağı kanaati izhar edilmiştir, işte bu se-beplere bağlı olarak ihya’nın ihtisar edilmesi, ziyadelikler atılarak özü-nün alınması fikri ortaya çıkmış, bunun neticesi olarak da muhtasarları, zübdeleri yapılmıştır. Tarafımızdan tercüme edilen ve adına ve laquo;ZüBDET-ül- IHY ve Acirc; ve raquo; denilen bu eserin arapça olan zübdesini, son devrin kıymetli âlim-lerinden sayılan merhum allâme Muhammed Cemaleddin el-Kaasimî yap-mış ve adına ve laquo;MEV’iZAT-ül-MÜ’MİNİN MİN IHY ve Acirc;-i ULUM-id-DiN ve raquo; demiş-tir. Cemaleddin el-Kaasimî, ve mdash;kendi yazdığı mukaddimesinde belirttiği veçhile ve mdash; ihya’nın zübdesini yaparken aslâ kendinden bir kelime veya bir cümle ilâve etmemiş, sadece tatvil saydığı kısımlarla bazı zayıf rivayet-leri ve muğlâk ifadeleri hazfetmiştir. Bu arada bazı bölümleri de hiç almamıştır.
Zübdeye almadığı bölümler şunlardır:
1) ve mdash; Namazın esrarı (bu bölümü taharet bölümü ile birleştirmiştir).
2) ve mdash; Sema’ ve vecdin âdâbı.
3) ve mdash; Kalbin acâibini izah.
4) ve mdash; İki şehveti kırmak.
5) ve mdash; Tevhid ve tevekkül.
6) ve mdash; Sevgi ve aşk.
Bu bölümlerin zübdeye alınmaması, zübdeyi yapan zatın şahsî bir tasarrufu ise de esasen mezkûr bölümler bir çok âlimlerçe pek faydalı görülmemiştir. Çünkü Gazalî bu bölümlerde idrakları aşan derinliklere dalmış, bu yüzden anlaşılması oldukça güç, bazan da yanıltıcı durum-lar ortaya çıkmış, netice itibariyle pratik faydası mülâhaza edilmemiştir. Bununla beraber İlmî bir şekilde ve şerhli olarak ihya’nın tamamını ter-cüme etmek lâzımdır. Her ne kadar ihya’nın tamamı umum halk için pek faydalı değilse de kültürlü insanlar ve ilim adamları için oldukça lüzumlu ve faydalıdır.
Tercüme ettiğimiz ZüBDET-ül-İHY ve Acirc; 34 bölümden ibarettir. Her bö-lümde geçen âyet ve hadislerin hem arapça metinleri verilmiş, hem de dipnotta yerleri gösterilmiştir. Burada dikkat edilecek hususlardan biri de imam-ı Gazalî’nin furu’da mezhebinin şâfiî olmasıdır. Bu sebeple fıkhî meseleleri Şafiî mezhebi açısından ele alır. Hanefî mezhebi ile uyuşma-yan yerler gelince dipnotta izah edilmiştir. Buna rağmen Hanefî mezhe-bine mugayir bir husus görülürse meselenin Şâfiî mezhebine göre izah edildiği unutulmamalıdır.
Okuyucuların yapıcı tenkitlerini bekler, cümlemize, islâm ve iman yolunda sebat, dâreynde fevzü necat, her iki dünyada saadet dilerim.
Muvaffakiyet Allah’tandır.
Ali ÖZEK
İÇİNDEKİLER Sahife
önsöz V
el-Gazâlî, (hayatı) VII
Cemaleddin el-Kâsimî XII
Zübdeyi yapanın mukaddimesi XIII
BÖLÜM : I İLİM
İlmin fazileti 1
Öğrenmenin fazileti 4
Öğretmenin fazileti 6
Farz-ı ayn olan ilmin beyanı ve izahı 10
BÖLÜM : II
EHLİ SÜNNET İTİKADI 11
BÖLÜM : III TAHARETİN ESRARI
ve Acirc;yetler 15
Birinci kısım pisliği temizlemek hakkında 17
Temizlenende birinci taraf necasettir 17
İkinci taraf temizlik vasıtası hakkındadır 18
Üçüncü taraf temizlemenin keyfiyeti hakkındadır ... 19
İkinci kısım hadesten taharet 19
Kaza-ı hacatın âdâbı 19
Taharetlenmenin keyfiyeti 20
Abdestin keyfiyeti 20
Abdestte mekruh olan şeyler 21
Temizliğe inanmak 22
Guslün keyfiyeti 22
Yıkanmayı gerektiren sebeb dörttür 22
Teyemmümün keyfiyeti 23
Üçüncü kısım, temiz artıkları temizlemektir 23
Hamam yapmanın âdâbı 24
Hamamda yıkanmanın sünnetleri 25
Vücutta hasıl olan parçalar 25
BÖLÜM : IV
NAMAZIN ESRARI VE MÜHİM MESELELERİ
Ezanın fazileti 28
Farz namazın fazileti 29
Namazın rükûnîarını tam yapmanın fazileti 30
Cemaatın fazileti 30
Secdenin fazileti 31
Huşu’un vücûbu 32
Mescidin ve namaz kılınan yerin fazîieti 33
Zahirî ameller 35
Kıraat 35
Ruku’ve levâhıkı 36
Secde 37
Teşehhüd (ka’de) 38
Namazda yasak olan hareketler 38
Farz ve sünnetleri birbirinden ayırmak 39
Kalbin amellerinden olan bâtınî şartların beyanı ... 40
Namazın hayatı kendisiyle bilinen bâtınî mânaların
beyanı 42
Kalb huzurunu teminde faydalı ilâcın beyanı 44
Namazdaki her rüknün edasında kalbde bulunması
gerekli hal 46
imamet 54
Kıraat vazifeleri üçtür 56
Erkâna âid vazifeler 57
Namazın bitimindeki vazifeler 57
Cumanın fazileti ve âdâbı 58
Amel-i kalil 60
Tek kişi ile cemaat 60
Namaza sonradan yetişen 60
öğleyi kılmadan ikindi girerse 61
Namaz bittikten sonra elbisede pislik görmek 61
Kıldığı namazda şüpheye düşmek 61
Niyyet ve vesvese 62
Cemaatın imamı geçmesi 62
Namazını doğru kılmayanı ikaz 63
ibadetlerden nafile olanların beyanı 63
Sünen-i revatip 63
Namaz kılmak makruh olan vakitler 66
Nafile olup da kaza edilen namazlar 67
BÖLÜM : V
ZEK ve Acirc;TIN ESRARI 68
Zekâtın edası ve şartları 69
Zekâtın islâmın temellerinden olmasının sırrı 70
Müzekkinin (zekât verenin) vazifeleri 72
Zekâtın sarf yerleri, zekât alan sınıflar 77
Zekât alanın vazifeleri 79
Tatavvu (gönüllü) sadakanın fazileti, alınması ve ve-rilmesinin âdâbı 81
Sadakayı gizlemenin vâcib olması ve fazileti 83
BÖLÜM : VI
ORUCUN ESRARI 85
Orucun farzları, açık sünnetleri, orucu bozanlara ge-rekenler 87
Orucun sünnetleri 89
Orucun esrarı ve bâtınî şartları 89
Nâfile oruç tutmak 91
BÖLÜM : VII HACCIN ESRARI
Haccın, Kâ’benin, Mekke ve Medine’nin faziletleri ve
mescitlere gitmek 93
Haccın farziyyeti ve şartları 95
Haccın Sıhhati için lâzım olan rukûnlar 96
Hac ve umrenin edâ şekilleri 96
Hac veya umreye müteallik yasaklar 97
Mutesavvıfenin gururu 480
Mal sahiplerinin gururu 482
BÖLÜM : XXVII
TÖVBE 486
Günahların hemen akabinde ve devamlı olarak tövbe
etmenin vücubu 488
Sahih ve sağlam tövbenin makbul olduğunu beyan ... 492
Kendisinden tövbe edilen günahların beyanı 494
Güçük günahların ne zaman büyük olacaklarını be-yan 497
Tövbenin tamamlanma şartlan ve devamı 498
Tövbekarın tövbesinden sonra yapacakları 503
Tövbenin devası ve ısrar düğümünü çözmenin teda-vi yolu 505
BÖLÜM: XXVIII SABIR VE ŞÜKÜR
Sabrın fazileti 508
Sabrın hakikati ve kısımları 509
Sabra ihtiyaç hissetmenin beyanı 510
Sabrın ilâcı ve yardımcıları 516
Şükrün faziletini beyan 516
Şükrün hakikati 517
Allah Teâlâ için yapılan şükrün izahı 518
insanı şükürden alıkoyan sebeb 520
Şükür ve sabrın iştirak ettiği noktalar 521
BÖLÜM : XXIX KORKU VE ÜMID
Ümidin hakikatini beyan 524
Korkunun hakikatim beyan 527
Kendisiyle korku celbedilen deva 529
BÖLÜM: XXX FAKİRLİK VE ZÜHD
Fakirliğin hallerine râzı ve sadık fikirlerin fazileti ... 534
Fakirin fakirliğindeki âdâbı 536
İstemediği halde gelen hibeyi kabul hususunda faki-rin âdâbı 537
Zaruret yokken istemenin haram olması ve istemek
zorunda olmanın âdâbı 539
Zühdün fazîleti ve hakikati 541
BÖLÜM : XXXI NİYYET, İHL ve Acirc;S VE DOĞRULUK
Niyyetin fazîleti 545
Niyyetle ilgili amellerin tafsilâtı 547
Ihlâsın fazîleti ve hakikati 550
Doğruluğun fazîleti ve dereceleri 552
BÖLÜM : XXXII MUHASEBE VE MURAKABE
Muhasebenin lüzumunu beyan 558
Nefisle sözleşmenin, nefse birtakım şartlar koşmanın
beyanı 560
Murakabenin fazîleti 562
Murakabenin hakikati 564
Amelden sonra nefis muhasebesinin beyanı 565
Nefsi tekdir etmek 566
BÖLÜM : XXXIII TEFEKKÜR
Tefekkürün fazîleti 569
Fikrin sahalarını beyan 570
Allah Teâlânın mahlû katım düşünmenin keyfiyyetini
beyan 573
İnsan âyeti 573
Yerin âyeti 580
Hayvanlar sınıfının âyeti 581
Denizlerin âyeti 581
Havanın âyeti ve acâibi 582
Gökyüzü âyeti 583
BÖLÜM : XXXIV ÖLÜMÜ VE ÖLÜM ÖTESİNİ HATIRLAMAK
Ölümü hatırlamanın fazileti 585
Kasr-ı emelin fazileti 587
Amele sarılmak ve geri kalma âfetinden sakınmak 588
Sekerât-ı mevtin beyanı 589
Cenazeye hazır olmanın âdâbı 590
Kabir ziyareti 590
Çocuğun ölümü halinde söyleneceklerin beyanı ... 591
ölümden sonra kabir hayatını ve kıyamet korkuları-nı hatırlamak 592
Sualin sıfatı 595
Hasımların vasfı, hakların yerine verilmesi 596
Cennetin ve çeşitli nimetlerinin vasfı 599
FİHRİSTLER
Umumî indeks 604 ve mdash;609
Kitaplar indeksi 610 ve mdash;611
Alfabetik konu indeksi 612 ve mdash;628
İçindekiler ••• 629 ve mdash;640
(EI-HAMDÜ LILLAHI VE’Ş ŞÜKRÜ LEHÜ)
